قاسمی - یازدهمین نمایشگاه کتاب خراسان جنوبی در حالی پس از وقفه ای دوساله برگزار شد که با استقبال چشمگیر مخاطبان همراه بود.
آن چه بیش از هر چیز جلب توجه می کرد حضور گسترده و پررنگ جمعیتی بود که به صورت خانوادگی در نمایشگاه حاضر بودند و می توان گفت حتی اگر خرید نداشتند اما از آن استقبال کردند ولی در کنار امتیازات مثبت نمایشگاه کتاب، برخی ضعف ها از جمله نبود کتاب های مورد نیاز مخاطبان مطرح می شد؛ کتاب هایی که بیشتر جنبه کمک درسی داشت.
ورودی نمایشگاه کتاب هم در قرق دست فروشانی است که اقلام مختلفی از گردو گرفته تا لباس و جاکلیدی و...را در بساط شان چیده اند تا بلکه سکه ای دشت کنند.
در محوطه و فضای بیرونی سالن ها باز هم مهمانان همیشگی و نه چندان متجانس با موضوع نمایشگاه حضور دارند. غرفه های فروش مختلف هستند، از لواشک گرفته تا زیتون، زیره، خرما، چای، ترشی، قوری و سماور، عسل، شیرینی، چاقو و ... ترش وشیرین، تند و کند همه و همه در نمایشگاه کتاب باز هم حضور دارند و کمک می کنند که هیچ بیننده ای دست خالی برنگردد.
در ورودی اولین سالن غرفه ای برای راهنمایی مراجعان پیش بینی شده که به آن ها راهنمایی می دهد که چه کتابی را در چه غرفه ای می توانند تهیه کنند ولی با وجود کارایی این برنامه، نمایشگاه چندان شلوغ نیست و جمعیت جلوی نمایندگی های نشر حرکت می کنند، برخی بیشتر می بینند و می گذرند.
در نمایندگی انتشارات اطلاعات، مردی دنبال کتابی از دکتر شریعتی است اما منابع موجود تمام شده و باید دوباره بیاید. مسئول این غرفه می گوید: کتاب هایش کامل است و در صورت نبود کتاب مورد تقاضا، درخواست مشتری ثبت و بعد فرستاده می شود حتی این امکان وجود دارد که از تخفیف نمایشگاهی استفاده کنند و بعد از آن کتاب شان را تحویل بگیرند.
«خالدی» هر چند اظهار می کند که بیشتر کتاب های مورد درخواست متقاضیان را دارد اما از فروش خود چندان راضی نیست. به گفته وی استقبال از نمایشگاه خیلی زیاد است اما همه کتاب نمی خرند و بعضی فقط ورق می زنند.
کار فرهنگی و از جمله مطالعه زمان بر است و به تدریج جواب می دهد ، البته آثار این نشر کتاب های تخصصی است و خواننده های حرفه ای می خواهد و غرفه های روان شناسی رشد وعمومی فروش بیشتری دارند.
«توانگر» پدری که همراه خانواده اش برای خرید آمده است می گوید:کتاب های کمک درسی برای ششم ابتدایی می خواهد و مطلع شده که در این زمینه مشکلی نیست و می تواند کتاب های مورد نیازش را با تخفیف تهیه کند، او از قیمت و تخفیف کتاب ها راضی است.
در گوشه ای از سالن فضایی برای برگزاری نشست تخصصی دکتر رفیعی از نویسندگان مشهور بیرجند پیش بینی و صندلی هایی چیده شده است اما تا زمان جلسه هنوز وقت است.
مسئول غرفه انتشارات انجمن صنفی زنان ناشر استقبال از یازدهمین نمایشگاه کتاب در بیرجند را بسیار خوب توصیف می کند وتوضیح می دهد: امسال چهارمین نمایشگاه در کشور است که در آن شرکت می کند اما حضور مردم در مقایسه با موارد قبل، پررنگ تر است.
«فراز سلامی» می گوید: این انتشارات در همه زمینه ها از جمله مطالعات زنان، روان شناسی، رمان و... چاپ دارد البته باز هم کتاب هایی که درخواست شده در نشرهای دیگر به چاپ می رسد و دراین غرفه وجود ندارد و بیشتر در زمینه روان شناسی عمومی است.
«حسینی» دانشجوی ارشد است که از نبود کتاب های دانشگاهی و چند انتشاراتی قوی در نمایشگاه گلایه می کند.
به نظر این مراجعه کننده انتقال بانک شهر به داخل سالن بر شلوغی فضای بسته افزوده است و طولانی شدن صف باعث انصراف برخی برای خرید بن می شود. نزدیک در خروجی سالن، چند نفر در باجه های بانک شهر مشغول پاسخگویی به مراجعان و فروش بن خرید هستند.
در فضای محوطه خیلی ها کتاب شان را با طعم عسل و شیرینی و ...به یاد ماندنی می کنند. قبل از پله های سالن دوم نمایشگاه کتاب، دکور و طراحی زیبا و کودکانه، خانواده ها را برای رفع خستگی وعلاقه مند کردن کودکان به کتاب جذب می کند.
پدر و مادرها سرگرم گفت و گو یا ورق زدن کتاب هستند، فرزندانشان راهی چادرها می شوند و نقاشی می کشند و کتاب هدیه می گیرند، شعر می خوانند، قصه می گویند یا نمایش عروسکی می بینند و در کنار هم لذت می برند. خانواده ها از این قسمت رضایت کامل دارند.
کمبود کتاب های دانشگاهی
چند دانشجوی غیر بومی از شهرکرد، مشهد، اصفهان و... که عمران می خوانند دنبال کتاب های دانشگاهی این رشته هستند اما گلایه دارند که بیشتر کتاب ها کودک و رمان است و فقط چند جلد از نیازشان را در دو غرفه پید ا کرده اند اما برخی کتاب های دیگر دانشگاهی آن هم در چند رشته را نیافته اند. آن ها خیلی از وضعیت موجود راضی نیستند.
مسئول غرفه نشر نیماز از این که در سالن کتاب های دانشگاهی جانمایی شده گلایه می کند و توضیح می دهد: کتاب های شعر و رمان دارد و با این که استقبال مردم زیاد و مشابه شهرهایی مثل تبریز، شیراز و کرمانشاه است اما از فروش راضی نیست چون این سالن ویژه کتاب کودک و دانشگاهی است. به نظر او اگر چه غرفه بندی براساس حروف الفبا بوده اما امکان این که انتشاراتی که کتاب های کمتری داشتند غرفه کوچک تر بگیرند و به او هم جایی بدهند وجود داشت زیرا جایگاه کتاب های عمومی سالن دیگری است که بانک شهر هم در آن جا مستقر و خرید بیشتر است در حالی که گفته می شود دوره قبل در فضای آزاد و بهتر بوده است.
یک مدرس دانشگاه که مشغول خرید است نیز می گوید: کتاب هایی در حوزه تخصصی خودش، فلسفه هنر و زیبایی شناسی پیدا کرده که ترجمه خوبی بود هر چند که دنبال اثر خاصی نبوده است.
البته «بی باک» این را یادآور می شود که یکسری کتاب های تخصصی که مورد استفاده کاربران خاص است کمتر در این نمایشگاه دیده می شود یا این ضعف وجود دارد که برخی آثار تخصصی شاید خیلی به روز نباشد و مشتری مجبور به سفارش به ناشر است اما این اتفاق فرهنگی خوبی است و نسبت به دفعه قبل این دوره سامان دهی توزیع بن ها بهتر بود.
«سعید آرمان پور» مسئول انتشارات دانشگاه تهران که تاکنون 9 بار درنمایشگاه های کتاب استان شرکت کرده و بیشتر کتاب های مرجع دانشگاهی را ارائه می کند و در زمینه های عمومی فنی مهندسی، علوم پایه، تاریخ، حقوق و ... هم آثاری دارد حضور مردم راعالی می داند اما تصریح می کند خرید به نسبت جمعیت کمتر است.
شرایط حضور ناشران
مدیر اجرایی یازدهمین نمایشگاه کتاب استان هم می گوید : بیشتر منابع این دوره و بیش از 28 هزار اثرمربوط به چاپ 5سال اخیر است اما در مورد به روز نبودن کتاب های دانشگاهی به ویژه آن ها که چاپ شده ، پر فروش است و در نمایشگاه وجود ندارد باید گفت از شرایط حضور ناشران در نمایشگاه ، اعمال 10 درصد تخفیف است اما ناشر، برخی کتاب ها را نمی تواند با این شرط بفروشد .
به گفته «شفاهی » چنانچه ناشری کتابی داشته وعرضه نکرده به همین دلیل است اما حضور نداشتن برخی ناشران ، علت دیگری دارد.
بیش از 500 ناشر برای این نمایشگاه ثبت نام کردند اما از این تعداد 173 ناشر موفق به حضور در نمایشگاه شدند که از شرایط ثبت نام، تعداد عنوان های چاپ شده است و ناشرانی انتخاب می شوند که بیشترین عنوان چاپی را در دو سال اخیر داشته باشند و اگر نشری هر چند قوی تعداد چاپ کتابش محدود باشد در انتخاب ها دیده نمی شود.
وی موضوع محدودیت فضای نمایشگاهی را هم بی تاثیر نمی داند و اضافه می کند:چنان چه فضا بزرگ تر بود می شد ناشران بیشتری دعوت کرد . در بحث ناشران دانشگاهی، نشر سمت و دانشگاه تهران در این نمایشگاه حضور دارند . برداشت ها از انتشارات قوی متفاوت است و نشر قوی یعنی بیشترین تعداد و اثر با محتوا. لازم به ذکر است ناشرانی مانند امیرکبیر، نی، ثالث، چشمه ، قطره و...در نمایشگاه حضور دارند.
وی درباره غرفه های خوراکی هم می گوید : فضای باز نمایشگاه در اختیار نمایشگاه کتاب نیست و سالن به هر نمایشگاه واگذار می شود .
مشکل بزرگ در بیرجند نبود فضای نمایشگاهی مناسب است که باید در این مورد اقدام و محلی در شان مرکز استان تامین شود.
وی در مورد استقرار بانک شهر در سالن به نظر سنجی مردم اشاره می کند و می افزاید : به دلیل مسائل امنیتی ، تکریم ارباب رجوع و راحتی آن ها این کار انجام شد اما برخی بعد از نوبت گرفتن همان جا در صف مانده و باعث ازدحام جمعیت می شدند درحالی که می توانستند بعد از دقایقی دوباره به محل برگردند. شفاهی درباره استقرار چند غرفه کتاب های عمومی در سالن دانشگاهی و کودک پاسخ می دهد: به دلیل کمبود فضا در سالن کتاب های عمومی، به ناچار چندین ناشر،در فضای دیگر جانمایی شدند و گرنه باید حذف می شدند .