یادداشت
تعداد بازدید : 101
لزوم توجه به خوشه های صنعتی
در گذشته رویکرد و تمرکز کشورها در حوزه اقتصاد کلان به توسعه و زمینه سازی برای ایجاد بنگاه های بزرگ اقتصادی معطوف می شد اما هم اکنون این نقش محوری و بارز به کسب و کارهای کوچک و خرد داده شده است زیرا به اذعان علمای علم اقتصاد نقش توسعه خوشه های صنعتی در سیاست های اقتصادی و صنعتی کشورها بسیار اثر گذار است.
به علاوه برای توسعه خوشه های صنعتی لازم است احساس مسئولیت نسبت به افزایش قابلیت رقابت این واحدها، بهبود ارتباطات شبکهای، تأکید بر حمایتهای غیر مستقیم، ترکیب رقابت و همکاری به منظور تقویت یادگیری و نوآوری، ارتقای همکاری واحدهای کوچک و بزرگ و تقویت مثلث همکاری «خوشهها»، «دولت» و «دانشگاه ها» مورد تأکید و توجه بیشتری قرار گیرد.
یعنی این که هر قدر نگاه به حل مسائل از سطح بینالمللی، ملی و بخشی به سمت منطقهای و محلی و مبتنی بر قابلیتهای پویای سیستمهای اجتماعی شکلیافته بر پایه فرایندهای طبیعی پیش میرود، توجه به کسب و کارهای متوسط، کوچک و خرد در قالب شبکههای ارتباطی قابل تعریف و توسعه خوشهای، از اهمیت ویژهای برخوردار میشود.
بیش از یک دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر خوشهها، به عنوان یک استراتژی نوین مورد توجه برنامهریزان و سیاستگذاران کشورهای صنعتی و در حال توسعه قرار گرفته است.
در سالهای اخیر، صنایع کوچک و متوسط و توسعه خوشههای صنعتی در ایران هم مورد توجه قرار گرفته است. هر چند نباید از این موضوع هم غفلت کرد که برای اجرایی شدن خوشه های صنعتی، کشور همچنان نیازمند حرکتهای بنیادی و پایهای است. اما قبل از پرداختن به ضرورت ایجاد خوشه های صنعتی در خراسان جنوبی باید با تعریف خوشه صنعتی آشنا شد آن هم در استانی که دارای قابلیت و فرصت مرز با کشور افغانستان با ایجاد یک گذر رسمی فعال مانند ماهیرود است و سه بازارچه مرزی دیگر هم دارد که گذشته درخشانی در زمینه صادرات و واردات داشته اند و علاوه بر این منطقه ویژه اقتصادی هم دارد. خوشه صنعتی (Industrial Cluster)به مجموعهای از واحدهای کسب و کار (Enterprises) گفته میشود که در یک منطقه جغرافیایی و یک گرایش صنعتی متمرکز شده است و با همکاری و تکمیل فعالیتهای یکدیگر، به تولید و عرضه تعدادی کالا و خدمات میپردازند و از چالشها و فرصتهای مشترک برخوردارند.
به علاوه خوشهها تعداد زیادی واحدهای اقتصادی خرد، کوچک و متوسط را در بر میگیرند که از نظر جغرافیایی، این واحدها میتوانند در روستا، شهر، شهرستان و استان پراکنده باشند و حتی مناطق آزاد، ویژه اقتصادی، پارک های علم و فناوری و شرکت های دانش بنیاد را هم شامل شوند. در سال های اخیر هم شاهد روند رو به رشد بنگاه های کوچک اقتصادی در نقاط مختلف کشور به ویژه خراسان جنوبی بوده ایم که از جمله مزیت های آن می توان به ارزش افزوده ، نوآوری، فرصت های شغلی و اشتغال آفرینی و انعطاف پذیری بیشتر نسبت به صنایع بزرگ اشاره کرد.
در بررسی های مقدماتی، ایجاد خوشه های صنعتی در زمینه های صنایع سرامیک و چینی آلات و فراورده های نسوز ، صنایع چرم و محصولات جانبی آن ، قطعات خودرو، صنایع برق ،الکترونیک و... اقتصادی تشخیص داده شده است.
خراسان جنوبی هم به واسطه قابلیت های معدنی و کشاورزی که در زمینه های محصولات استراتژیک دارد می تواند ایجاد صنایع پایین دست آن در قالب خوشه های صنعتی، آن هم در منطقه ویژه اقتصادی و شهرک ها و کارگاه های صنعتی این استان مورد توجه قرار گیرد که از جمله آن می توان به خوشه های زرشک، عناب ، زعفران، سنگ، مواد معدنی و ... اشاره کرد. اما آن چنان که باید و شاید در این زمینه با توجه به فراهم بودن قابلیت های آن کار درخوری انجام نشده است.